Aleksander Połujański
Aleksander Połujański (1814-1866)
kronikarz
Suwalskie krajoznawstwo, a nawet i wiedza historyczna o naszym regionie przez ponad sto lat rozwijały się pod ogromnym wpływem pracy Aleksandra Połujańskiego - "Wędrówki po guberni augustowskiej w celu naukowym odbyte" (Warszawa 1859). Spod pióra wielkiego miłośnika przeszłości wyszło dzieło stanowiące rezultat amatorskiego badania historii, zawierające wiele pomyłek, błędnych interpretacji, a nawet bałamutnych legend. Większość z nich sprostował dopiero w swych pracach prof. Jerzy Wiśniewski. Mimo to Połujański był pierwszym i jak dotychczas jedynym, który odważył się na tak szerokie przedstawienie dziejów dawnej Suwalszczyzny.
Pochodził z Wileńszczyzny. Nim ukończył w 1837 r. studia w Instytucie Leśnym i Miernictwa w Petersburgu, próbował sił na Akademii Medyko - Chirurgicznej w Wilnie i uniwersytecie moskiewskim. Karierę zawodową w rządowej służbie leśnej Rosji rozpoczął jako leśniczy w guberni kazańskiej. Po kilku latach pracy, m.in. w guberniach: wołogodzkiej i moskiewskiej, zwolnił się i w 1847 r. przybył do Królestwa Polskiego. Od 1849 r. był sekretarzem w oddziale leśnym rządu gubernialnego warszawskiego.
14 grudnia 1855 r. otrzymał stanowisko asesora nadleśnego w rządzie gubernialnym augustowskim. Siedzibą władz gubernialnych były Suwałki, wiec tu zmuszony był przenieść się z Warszawy. Zamieszkał w domu Mowszy Jerozolimskiego przy starym rynku 225 (obecnie K. Brzostowskiego 9).
Nieco wcześniej wyszło w Warszawie główne dzieło Połujańskiego, czterotomowe "Opisanie lasów Królestwa Polskiego i guberni zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego pod względem historycznym, statystycznym i gospodarczym ułożone przez...".
Opis lasów Suwalszczyzny umieścił w tomie pierwszym na prawie 40 stronach (s. 333-372). Już w Suwałkach odebrał Połujański ofiarowany mu przez cara Aleksandra II za przesłany egzemplarz wspomnianego dzieła, pierścień o ogromnej wartości 675 rubli.
Częste służbowe wyjazdy w teren, przy pasji poznawczej Połujańskiego, zaowocowały wieloma korespondencjami do czasopism warszawskich, m.in. "Przeglądu Rolniczego i Handlowego", "Gazety Warszawskiej", "Gazety Codziennej". Wkrótce w "Kronice Wiadomości Krajowych i Zagranicznych" (1856-1857) zaczęły pojawiać się anonimowe "Listy historyczno - statystyczne o guberni augustowskiej". To one po uzupełnieniach i poprawkach złożyły się na "Wędrówki po guberni augustowskiej...".
Po czterech latach pobytu, jesienią 1859 r. opuścił Połujański Suwalszczyznę, wracając do stolicy. Został komisarzem leśnym w Wydziale Dóbr i Lasów Rządowych w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu.
Następne jego prace - Wykład popularny nauki gospodarowania w lasach (Warszawa 1860) oraz "Leśnictwo polskie" (t. 1-2, Warszawa 1862-63) - spotkały się z bardzo krytycznym przyjęciem wśród fachowców. Przyczyny tkwiły w odmiennym podejściu Połujańskiego do nauki i praktyki leśnej w Królestwie Polskim, m.in. polegało to na odrzuceniu wpływów niemieckich. Niebagatelną rolę odegrał fakt, że Połujański był przede wszystkim praktykiem, a niektóre jego myśli zostały uwzględnione i wykorzystane dopiero w przyszłości. Wrogów przysparzało mu też przenoszenie dyskusji naukowej na tory krytyki osobistych walorów adwersarzy.
W historii leśnictwa zapisał się Połujański również jako założyciel i redaktor jedynego wówczas w Królestwie Polskim czasopisma poświęconego sprawom leśnym - "Rocznika Leśniczego". Ukazywał się przez cztery lata, od 1861 do 1865 r. Jego kontynuacją był "Goniec Leśny i Wiejski" wychodzący tylko do czerwca 1866 r.
Poza wymienionymi już opracowaniami napisał Połujański kilkaset artykułów do prasy fachowej, ogłaszał w prasie codziennej, czasopismach i kalendarzach liczne szkice historyczne i etnograficzne. Wydał dwutomowy zbiór utworów poetyckich i literackich pod tytułem "Bukiet literacki" (Ludwik Wszędobylski, Warszawa 1851).
Odbył Połujański kilka podróży zagranicznych. Należał do wielu towarzystw naukowych i rolniczych.
Zmarł 26 maja 1866 r. w Warszawie. Dwa dni później jego zwłoki spoczęły na cmentarzu Powązkowskim.